Ontspoord

Heel even, bij een bezoek aan de tentoonstelling ‘Options & Futures’ van Fiona Tan, dacht ik dat het zonnige weer was omgeslagen in een druilerige dag met regen. Ik luisterde naar de regendruppels die op het dak vielen.
Maar het plafond van de expositieruimte was niet het dak van het gebouw, zoals ik dacht. Het was helemaal niet mogelijk dat ik naar regendruppels luisterde. Op een vergelijkbare manier dwingt de kunstenaar het publiek de impact van door mensen veroorzaakte catastrofes te erkennen. Het is onmogelijk om te doen alsof het anders is, maar tegelijkertijd heeft zijn vertrouwen in de nasleep. ‘Options & Futures’ , een term die gewoonlijk gebruikt wordt in de financiële wereld, betreft meer dan zogenaamde banksters (gangsters in het bankieren).

Wat ik dacht dat als regen klonk, was in werkelijkheid een miniatuur spoorbaan met rijdende Märklin treintjes die deel uitmaakten van de installatie ‘1 to 87’ (2014) aan het einde van een steegje in een achterbuurt, geconstrueerd door de kunstenaar. Vanaf de eerste stap in deze steeg is het duidelijk dat haar video’s en de door haar gecreëerde omgeving allemaal verband houden met de financiële crisis van de afgelopen zes jaar. Die recessie was catastrofaal voor velen. Er zijn twee elementen die haar thema onthullen. Ten eerste staan overal stapels oude, beursgerelateerde dagbladen, hangen krantenknipsels of ziet men ontspoorde treinen. Ten tweede: deze expositie is gesitueerd in een van de grootste banken van Nederland, de Rabobank.
De mens met diens hebberigheid of afgrijselijke, alsmaar glorieuze vooruitzichten was verantwoordelijk voor de financiële crisis. Voordat deze treurige tijden aanbraken, was wishful thinking de norm. Maar wie suggereert dat het uitsluitend banksters waren waardoor de recessie inzette, vergist zich. Het waren ook anderen die zich te buiten gingen aan zaken die meer, groter en beter konden worden.
Tan refereert aan pech in het algemeen en ‘de up en downside van onze huidige tijd; groei, bloei, verval en wederopbouw. Nostalgie, werkelijkheid en toekomstbeeld botsen’ (uit de tentoonstellingsgids). Ondanks dit statement, toont zij herhaaldelijk de kracht van destructie. Haar videokunst is vol verlaten dorpen, met huizen en fabrieken die ofwel uit elkaar vallen van ellende, ofwel zijn dichtgetimmerd met houten platen. Ook toont Tan nieuwbouwprojecten, waarvan de huizen niet eens zijn afgebouwd.
Bij het bekijken van ‘Ghostdwelling III’ (2013) gedurende vijf en een halve minuut loopt een Geiger teller steeds sneller op, en klinkt onophoudelijk het dreigende getik ervan. Een auto doorkruist landerijen. Een platteland dat leeg is sinds de ramp van Fukushima, Japan, in 2011. Een camera in de auto legt shots van auto’s, schepen en allerlei puin van hout vast. En de afwezigheid van de mens. Aan het einde van de video kan de maker van dit videomateriaal, vermoedelijk de kunstenaar zelf, niet verder. Ze wordt tegengehouden door een man die een mondkapje draagt en een rode vlag ophoudt.

Ondanks het feit dat ‘rampzalig’ als omschrijving dient voor al haar kunstwerken die hier worden getoond, laat Tan bezoekers nadenken over zijn of haar eigen opties voor de toekomst, en over het grijze gebied tussen welvaart en hebzucht.
Ontsporen, door mensen veroorzaakte catastrofes zullen blijven plaatsvinden. En zo ook de nasleep van rampzalige gebeurtenissen, waarin ruimte is voor een tweede kans. Ik vraag me af of Fiona Tan wil dat we de moed erin houden, omdat er altijd regen zal zijn.

De tentoonstelling ‘Options & Futures’ van Fiona Tan is nog tot 19 september van dit jaar worden bezocht, meer informatie.
En meer over Fiona Tan vind je hier.

Wellicht vind je dit ook aardig om te lezen: Een driftig dier en Horizonvervuiling.

Op de hoogte blijven kan door je eigen email adres in te vullen op de contact pagina. Je ontvangt dan bij elke nieuw item een email toegestuurd.

This post is also available in: Engels