Misschien is het omdat ik een kunsthistorica ben, maar ik voel de behoefte om werk van Piet Mondriaan (1872-1944) te verdedigen. Onlangs klaagde een familielid over het feit dat de Nederlandse overheid 82 miljoen betaalde voor zijn Victory Boogie Woogie (1942-1944), omdat een kind het kon maken.
Ik ben ook opgeleid tot docent tekenen, dus laat ik een poging doen en proberen iets uit te leggen over het werk van deze legendarische kunstenaar.
Piet Mondriaan was een zeer intellectuele man. De geometrische patronen waarom hij bekend staat, zijn niet zo voor de hand liggend als ze lijken. Hij bestudeerde deze keer op keer, op zoek naar de juiste balans. Hij piekerde over kleurenschema’s en de afmetingen van de vierkanten en zwarte lijnen.
Stel je voor dat je naar New York verhuist met de wolkenkrabbers, ondergrondse en al die jazz – vandaar de titel – in de jaren veertig. Het moet gevoeld hebben alsof hij een nieuwe wereld betrad. De energie en snelheid waren wellicht duizelingwekkend voor Mondriaan en Victory Boogie Woogie suggert diezelfde soort dynamiek.
Zijn kunstwerken worden transgressief beschouwd: het doorbrak de gaande regels en verlgde daarmee het pad van de kunst. Voor Mondriaan was het niet belangrijk dat kleuren een weergave van de werkelijkheid waren, of een gevoel of sfeer suggereerden. Met andere woorden: zijn werken gingen niet over vaardigheden of een mooi plaatje schilderen. Waarom niet in plaats daarvan een schilderij een kwart slag draaien en aan een van de punten ophangen?
In 1997 kocht de Nederlandse Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit Victory Boogie Woogie voor 82 miljoen gulden. Om eerlijk te zijn vind ik de discussie over de waarde van dit schilderij in geld uitgedrukt niet een intellectuele discussie. Voor mij is het simpel, vijftig jaar geleden – toen het tot stand kwam – had dit kunstwerk niks met geld te maken, of wat het mogelijk in de toekomst waard zou kunnen zijn. Er zijn inderdaad wel kunstenaars voor wie kunst als handelswaar een thema in hun werk is, zoals Marcel Duchamp, Andy Warhol or Jeff Koons. Maar niet voor Piet Mondriaan. Hij had genoeg andere aspecten zoals kleur, ritme en herhaling die hij overdacht, visueel tot uitdrukking wilde brengen en delen met de rest van de wereld.
Zoals je mogelijk verwacht, kan ik alleen maar concluderen dat het werk van Piet Mondriaan van groot belang is geweest. Maar ik betwijfel of door dit artikel mensen hun mening zullen bijstellen, zullen begrijpen dat men wellicht met een ander perspectief naar Victory Boogie Woogie kan kijken.
Daarnaast kan ik me voorstellen dat mensen jaloers zijn op Mondriaan, omdat hij zich niet aan de regels hield en zoveel vrijheid had. Wie durft dat toe te geven? Ik wel: ik ben hartstikke jaloers op Piet Mondriaan.
This post is also available in: Engels