Ik ben geen kind meer. Ik stoorde me aan mensen die anderen zeggen hoe ze zich dienen te gedragen, wat het juiste is om te doen of dat iets (niet) hoort. Toch liet ook ik me voorschrijven aan welke normen en waarden ik geacht werd me te houden.
Ik las Atlas Shrugged (Atlas in Staking in het Nederlands) van Ayn Rand en sindsdien weet ik beter.
In dit boek staan mensen en hun relaties tot elkaar centraal. Het gaat over de vanzelfsprekendheid om anderen iets op te leggen, verwachtingen te scheppen, het voor-wat-hoort-wat-principe uit te voeren en emotionele chantage als middel in te zetten. In het werkelijke leven gedraagt vrijwel iedereen zich zo. Het is pijnlijk om te realiseren dat men dit doet met de beste bedoelingen als alibi: ‘Ik doe dit niet voor mezelf, maar ten gunste van een ander of voor een groter goed’. Hierbij doet men een beroep op gevoelens van schaamte en schuld.
Een duidelijk voorbeeld hiervan in het boek is de dialoog tussen Hank Rearden (een van de hoofdpersonen) en zijn moeder die hem onverwacht op zijn kantoor bezoekt. Hank Rearden is iemand die het op eigen kracht heeft gemaakt tot groot industrieel. Zowel zijn moeder als zijn broer wonen bij hem in en zijn financieel afhankelijk van hem. Bij dit bezoek verlangt de moeder dat Hank Rearden haar andere zoon Philip een functie binnen zijn bedrijf geeft, zodat Philip zijn inkomen zelf verdient in plaats van dit te krijgen als toelage.
Hank Rearden piekert er niet over. Er is geen baan die hij aan zijn broer toevertrouwt, vanwege de simpele reden dat hij hem hiervoor niet capabel acht. Zijn moeder blijft aandringen, want het is immers zijn broer. Maar Hank Rearden weigert toe te geven en noemt het een vorm van fraude. Hij zou degene die wel competent is en het werk hard nodig heeft niet recht in de ogen kunnen kijken. Opnieuw klinkt het argument ‘maar hij is je broer’. Als het gewenste resultaat uitblijft, verwijt ze hem immoreel gedrag. Al doet ze een beroep op zijn geweten, Hank Rearden legt het naast zich neer en zijn broer krijgt geen baan binnen de metaalfabriek: ‘I am running a steel plant – not a whorehouse.’ (p. 208)
Ik wil Hank Rearden zijn. Ik wil gelijksoortige druk naast me neer kunnen leggen en ongevoelig zijn voor deze tenenkrommende logica en manipulatie. Dat het me niet kan schelen als iemand me immoreel gedrag verwijt, omdat ik vertrouw op mijn eigen inzicht, kennis, gevoel, kortom: dat ik niets anders dan mijn eigen moraal volg.
Een leven dat wordt gedomineerd door schuld en schaamte kent geen vrijheid. Ik ben van mening dat een handeling uitsluitend van waarde is als het oprecht wordt gedaan, daarin zit de kern van het echt zijn.
Ik tracht anderen niet op te leggen om mijn ideeën te volgen. U heeft de vrijheid om al dan niet te besluiten in het ruim 1100 pagina’s dikke boek te duiken. Al raad ik u zeker aan om Atlas Shrugged te lezen. Het is met de beste bedoelingen.
Ayn Rand, Atlas Shrugged, 1957 – Plume Printing (1999)
Op de hoogte blijven kan door je eigen email adres in te vullen op de contact pagina. Je ontvangt dan bij elke nieuw item een email toegestuurd.
This post is also available in: Engels