Dag lieve Fleur, dit is raar, nietwaar? Nadat je tien jaar ziek bent, heb je het al die tijd volgehouden om niet tegen de planten te praten – ook al was en ben je aan huis gebonden en het grootste deel van de dag alleen thuis. Nu schrijf je een brief aan jezelf, die dan ook nog met de post wordt verstuurd!
Deze regels waren deel van mijn laatste huiswerk voor de mindfulness cursus Mindfulness for Health geschreven door Vidyamala Burch en Danny Penman. Dit was mijn eerste mindfulness cursus ooit en het zou acht weken duren. Ik deed er twee keer zo lang over, maar dat maakte me weinig uit. Ik was al zo lang ziek, ik moest van ver komen.
Compassie met jezelf
Een van de essentiële onderdelen van Mindfulness for Health en eentje die ik waarschijnlijk het hardste nodig had, was compassie met jezelf. Ik mediteerde al vier jaar, zodoende wist ik dat ik liefde waard was. Maar tot ik met deze cursus begon, had ik niet gerealiseerd dat dat ook die van mezelf moest zijn. Ik moest mezelf liefhebben. Mezelf, met dat moeilijke lijf van mij? Het lichaam, dat een oncontroleerbaar deel van mijn leven uitmaakt, was het enige voertuig dat ik had. Ik moest er zuinig op zijn en het daarom omarmen met tederheid en toewijding.
En in plaats van weerstand te bieden aan mijn pijn, vermoeidheid of andere moeilijkheden moest ik me er juist over buigen: ‘Can you rest your awareness inside the breath as it rhythmically and gently moves the body? And now, with great tenderness, gently open your awareness to include your pain, discomfort, fatigue or difficulty of whatever kind you’re experiencing. Include it in you awareness with the kind of attitude that you would naturally have towards a loved one who was hurting or injured’ (uit the Compassionate Acceptance Meditation).
De aversie die ik voelde bij zaken die me dagelijks hinderden werd inderdaad minder, maar pas na weken. Met behulp van de Body Scan Meditation (week 1) en de Compassionate Acceptance Meditation (week 4), begreep ik de noodzaak om los te laten.
Gelukkig, het begrijpen van het belang van compassie met mezelf gaf me inzicht op de lange termijn. Het werd me duidelijk dat ik niet langer hoefde te strijden met het leven. En dat had ik niet gekund zonder de overtuiging dat ik mijn hersenen opnieuw aan het vormgeven was.
Hersenwetenschap
Het leven is niet meer dan een verzameling van momenten, het is een herhaling van inademen en uitademen. Maar bij ziek zijn is het gemakkelijk om iets simpels het huidige moment te vergeten. En juist dat is de hoofdzaak van mindfulness, vandaar dat Vidyamala Burch en Danny Penman dit benadrukken wanneer het aankomt op het omgaan met pijn. Met bergen statistieken om hun theorie te onderschrijven, leggen zij uit dat er twee soorten pijn bestaan.
Allereerst is er primair lijden. ‘Primary pain tends to arise from illness, injury or damage to the body or nervous system.’ (p. 6) Dit betreft de ruwe data tussen het lichaam en de hersenen.
Vervolgens is er secundair lijden, dat gecompliceerder is. Het vormt een extra laaf van pijn, maar die komt niet voort uit de genoemde ruwe data. Het versterkt de werkelijke pijn en de pijn die je voelt is nog steeds echt. ‘It’s important to emphasise that Secondary pain is real. You do genuinely feel it. It’s only called Secondary paint because it is the mind’s reaction to Primary pain and has been heavily processed before you consciously feel it.’ (p. 7) De tweede laag van pijn wordt veroorzaakt door ongerustheid en zorgelijke gedachten die zichzelf blijven herhalen: waarom gebeurt dit? Waarom komt het steeds terug? I wou dat het gewoon over ging.
Nogmaals, de deelnemer van deze cursus wordt gestimuleerd om zich over de pijn, danwel zorgen te buigen. En zich te realiseren dat hij of zijn niet hoeft te lijden. Ik begreep dat het geen zin had om mijn frustraties aangaande het ziek zijn steeds maar voor mezelf te herhalen, laat staan dat het zin had om me zorgen te maken over problemen die zich mogelijk in de toekomst kunnen voordoen. Het enige wat ik hoefde te doen was mijn ademhaling te volgen, mijn inademing naar binnen en mijn uitademing naar buiten, en me daarbij bedenken dat dat zolang is als een gedachte er is. It comes into being and passes away, moment voor moment. Precies zoals de ademhaling.
Het is mogelijk om nog veel meer te zeggen over Mindfulness for Health. Compassie met mezelf, en het inperken van mijn lijden en pijn door mijn hersenen opnieuw vorm te geven waren slechts de twee meest significante voor mij persoonlijk. Los daarvan heeft deze cursus ook aandacht voor het gevaar van het teveel hooi op je vork nemen, het belang van plezier en kan het je mogelijk helpen met pacing als je lijf dat kan hebben.
Dankbaarheid
In alle eerlijkheid kan ik concluderen dat ik het kwijt ben. Wel…, een beetje tenminste. Nee, ik ben niet mijn gezonde verstand verloren of lichaamsgewicht. Ik kan met trots melden dat ik de ontregelende neiging om me altijd maar af te vragen ‘waarom,’ in geval van moeilijkheden of slechte momenten. Helaas kan ik niet zeggen dat ik vrij ben van frustraties, zorgen overweldigen me soms nog. Ook doet zich de waarom-vraag zich voor van tijd tot tijd, maar dat geeft niet. Wat belangrijker is, is dat ik het me bewust ben. En doorgaans, soms zelfs met een glimlach, kan ik er afstand van nemen.
Als ik nou alleen maar de kans had om een dergelijk brief aan Vidyamala Burch te schrijven. Met haar kalmerende en stimulerende stem lijkt het alsof ze oprecht mij – en andere luisteraars, natuurlijk – het beste toewenst, wanneer ze het heeft over het beste toewensen aan jezelf en anderen in een van haar geleide meditaties.
Beste Vidyamala, ik ben dankbaar voor uw boek Mindfulness for Health. Het heeft een groot verschil gemaakt in hoe ik me kan aanpassen aan mijn omstandigheden en heeft me geleerd dat het onmogelijk is om met pijn en vermoeidheid niet te onderhandelen valt. Maar dat er inderdaad een andere manier is om er mee om te gaan.
Ik ben dankbaar dat je me niet tegen mijn planten hebt laten praten. In plaats daarvan, als ik er zin in heb, observeer ik ze mindful – heb ik aandacht voor hun kleuren en misschien de geur, textuur – moment voor moment voor moment.
Ik wens iedereen het beste, groeten, Fleur
Quotes komen overeen met de pagina’s van het e-book. In het e-book vind je links naar de geleide meditaties op het internet. Mindfulness for Health is ook verkrijgbaar als paperback met cd’s en als luisterboek (uitsluitend Engelstalig).
Luister naar een stukje van Mindfulness for Health als luisterboek.
This post is also available in: Engels